Boot & Braai

Afgelopen woensdag was het Human Rights Day en waren we een dagje 'vrij'. Toch lees ik braaf voor mijn studie artikelen door, maar dit keer wel in mijn bikini bij het zwembad... Heerlijk zo'n dagje relaxen! Maar niet alleen woensdag was een dag om uit te rusten, want dit weekend bleven we thuis, op Kingdom's Lodge. Vrijdagavond eten we een hapje in het restaurant en wachten op Charly die terugkomt van haar weekje weg met haar moeder Heleen en stiefvader Ed naar Krugerpark (Polaborwa) en Soweto (Johannesburg). Onder het genot van een wijntje vertellen ze hun ervaringen en genieten na van hun week... Zaterdagochtend, als we allemaal door ons ritme om half7-7uur wakker zijn geweest en ons weer hebben omgedraaid tot 9uur, starten we met de voorbereidingen voor de braai. De meiden uit Johannesburg arriveren en ook Annelot, waarna we met z'n 11en naar Loskopdam rijden. Hier ontmoeten we Cheyne, die ons alles kan vertellen over slangen. Normaliter ben ik ontzettend bang voor slangen, maar door zijn rustige uitstraling durf ik ze aan te raken en vast te houden. Ik kom met 3 soorten in aanraking, waaronder een Corn Snake (zijn de boeren blij mee, want die zitten in het maïsveld en eten ratten) en een albino python. Op de grond kruipen een puff adder en boomslang rond, maar die zijn te giftig, dus daarbij blijven we uit de buurt. Met de puff adder gebeuren het meest ongelukken in ZA, omdat je deze slang haast niet ziet... Hij is vrij traag (vooral vergeleken met de snelle boomslang) en zijn voortbeweging doet me denken aan een pantserwagen met rupsbanden. Maar zijn aanval blijkt ontzettend snel, dus kom niet in een omtrek van een meter bij hem in de buurt! Vaak zien mensen de puff adder niet en staan op hem, waardoor hij naar je enkel vliegt. Bergschoenen worden aangeraden bij een wandeling. Cheyne leert ons de symptomen van slangenbeten: krijg je een metaalachtige smaak in je mond dan is er sprake van bloedvergiftiging, bij het niet meer helder kunnen kijken (je lijkt dronken) is je zenuwstelsel aangetast en een branderig gevoel bij de beet lijkt het minst erg van de drie... Hoe dan ook, je moet naar het ziekenhuis, maar je moet relaxed blijven, want als je gaat stressen gaat je bloed sneller stromen en bij een bloedvergiftiging kan dit nadelig uitpakken! Ik ben blij dat ik iets over de slangen hier leer, zodat ik weet wat ik moet doen mocht er iets gebeuren... Om 2uur stappen we op een bootje, op zoek naar hippo's en kroko's. Bij Loskopdam zaten eerst 100 krokodillen, maar er zijn er veel afgeslacht door boeren in de omgeving (wat eveneens bij de slangen gebeurd) en nu zijn er nog maar 8. Helaas, deze 8 houden zich goed schuil en ook de nijlpaarden laten zich niet zien. Wel zijn we kudu's en impala's langs de kant genieten van het water. En ook ik geniet heerlijk van het zonnetje en het klotsende water... Gelukkig kan Cheyne ons in het reptielenpark nog krokodillen laten zien. Eerst bezoeken we 3 kleintjes, die toch al je van je vingers kunnen ontdoen. We lopen door naar de grotere krokodillen (tjah, daar pas ik wel in...) en ik ben blij dat er een hek voor zit... Nadat we al die gevaarlijke beesten hebben gezien lopen we nog even over een kinderboerderij, waar Charlotte wordt aangevallen door een zwangere geit die tegen haar scheenbeen aan bokt. Ik heb op dat moment een stokstaartje in mijn armen en knuffel erop los, mis Cooger en Fox toch best wel... Ik aai de geit even achter haar oren, terwijl Charly gauw dit dierenparadijs verlaat... 

Op naar de braai! Op Kingdom's Lodge steek ik met Angela de braai aan en pakken we alle spulletjes voor een gezellige avond. Dewet komt langs met een vriend en maken voor ons heerlijke biefstukjes klaar. Na het eten dansen en zingen we lekker mee met de muziek. Moe en voldaan kruip ik om 1uur in mijn bedje. 

De volgende ochtend ploffen we neer bij het zwembad met een boekje en genieten van weer een heerlijke Zuid-Afrikaanse zonnige dag. We lunchen bij het restaurant, waarna de Joburgers ons verlaten. We maken nog plannen voor komende weekenden en nadat ook Ed en Heleen ons verlaten, zijn we weer met z'n 5en... Weer een heerlijk weekend erop en ik kijk alweer uit naar de volgende avonturen die ik hier ga beleven! 

Foto's

Van Suus heb ik nog wat foto's gekregen van ons eerste weekend hier. Aardappels schillen en genieten van het Ndlovu Youth Choir. Met een tevreden gevoel denk ik hieraan terug...

Feesten in Pretoria

Afgelopen vrijdag zijn we naar Pretoria gereden. Heel drama want Suzan stopte niet bij een stopbord (had ze niet gezien ofzo...) en de politie kwam achter ons aan. Ik zat net aan de telefoon met Daniël en hield de Tomtom in de gaten voor de weg... Angela en Tess zaten in een andere auto achter ons.
Ze wilden Suzan arresteren en haar meenemen naar het bureau. Ze begreep er niets van en toen ik begon te kermen 'No, please don't'. Keek ze me vragend aan. Ik vertelde haar dat ze haar naar het bureau wilden meenemen en dat ik maar alleen door moest rijden naar Pretoria van de agenten en toen begon ze te huilen... Samen begonnen we te onderhandelen. Wat nou als ik ging rijden en Suus niet meer, want die rijd nog niet zo lang en ik weet wel goed hoe het moet (haha!) en als we nou wat betalen, kunnen we dan niet door? Nou voorruit. Hoeveel wil je betalen? Minder slim van de huilende Suzan: 'het maakt me niet uit, alles!' Dus ik sis, geef 100 Rand. Pakt ze d'r dikke portemonnee en trekt er een honderdje uit, waarop die agent natuurlijk meteen zegt, maak er maar 200 van. Oke, nouja, goed, 20 euro ipv een nachtje in de cel, prima! Lekker corrupt, maarja, nog nooit in NL een goedkopere prent gehad, dus gauw weggereden na dit drama! Achteraf heel hard om gelachen, vooral de jongens!!! Ja, Suus is niet de meest geweldige chauffeur: tegen een paal aanrijden bij het uitparkeren, stopbord negeren, tegen de richting inrijden in Pretoria, 120 km/h rijden in de vierde versnelling. Ik hou maar wijs mijn mond en piep alleen wat bij gevaarlijke situaties, maar af en toe vind ik het toch best spannend... Nou rijdt ze niet zo vaak. Ik rij meestal en af en toe rijdt Charly.
Na een lange tijd (Tess moest me volgen, maar was me kwijtgeraakt, want die laat altijd de motor uitvallen bij het wegrijden) kwamen we aan bij Daniël (een collega) en Jac (een vriend van Daniël, bij wie we mochten overnachten). Echt een geweldig groot huis waar we allemaal een eigen bedje kregen. Het huis heeft een rieten dak en ze hebben een enorme tuin met een zwembad, waar je ook echt in kan zwemmen! Enorme (soort herders)hond, Skollie, die trouw waakt over dit paleisje.
Er zijn vrijdagavond nog meer vrienden en die spelen tafeltennis. Muziekje op de achtergrond. Dus lekker dansen en de braai gaat aan. We eten pas om half 12, maar het is voor de rest supergezellig. Om 2uur ben ik op en kruip naast Angela in ons tweepersoonsbed. Suus en Tess hebben allebei een eigen kamer en de jongens kruipen op de bank. Om 2uur kom ik nog Jac's vader tegen op de gang in zijn bokser, die verrassend goed Nederlands kan.
De volgende ochtend slapen we wat uit en gaan shoppen in Pretoria. 's Avonds eten we wat salade, kippekluifjes (op een stokje tegen vieze vingers, echt grappig) en maïskolfen. Die zijn hier zo lekker!!!
De broer van Jac heeft een band en ze spelen wat liedjes en het klinkt niet altijd even zuiver, maar het is wel oke! De rest vindt het goed, maar die hebben wel vaker dat ze niet horen dat iets knettervals is...
De broer van Jac heeft allemaal mensen uitgenodigd, die vrij beschonken zijn...
Om 12uur gooien we Suus in haar nieuwe verjaardagsjurk in het zwembad, zodat ze er als 24jarige weer uit kan komen! Neil (de zoon van Mariette, voor wie ik onderzoek doe) gooit haar erin, dus die moet er ook aan geloven. Als ze er net uitkomt geef ik haar een zetje, zodat ze er weer in ligt... gnagna! Ze probeert mij erin te duwen, maar helaas ik ben sterker!!! Helaas zie ik door mijn gevecht niet het gevaar van achteren. Neil tilt me op en ondanks mijn gespartel krijg ik me niet los. Dus hij springt er samen met mij in.... Kleding nat.... We trekken onze zwemkleding aan en gaan lekker in de jacuzzi zitten! Na 5minuutjes ben ik opgewarmd en trek droge kleding aan... Ik heb geen droge lange broek meer, dus leen die van Angela (die eigenlijk wat te groot is...)
We gaan lekker verder met dansen en ik zing nog wat liedjes met Jac die de gitaar van zijn broer heeft overgenomen. We ruimen de instrumenten op en zetten Disneyliedjes aan, waar de gasten hier ook helemaal fan van zijn, net als Angela en ik. Dus we zingen er lekker op los. Suzan komt uit de jacuzzi en we draaien voor haar wat feestnummers en iedereen danst lekker.
Om 4uur besluiten we een filmpje te kijken. Dus we creëren van kussens een enorm bed en de film projecteren ze op een witte muur. Uiteindelijk vallen we allemaal in slaap. 's Morgens vroeg word ik wakker van gegrom, leeuwen in de verte eten hun ontbijtje en genieten hier luid en duidelijk van...
Zondag lekker geluierd bij het zwembad en wat geslapen. Op de terugweg eten we wat bij een restaurantje in Bronkhorstspruit en vieren Suus d'r verjaardag. 's Avonds laat komen we moe aan in Groblersdal en ik duik direct mjin bedje in en droom lekker van dit gezellige weekend!

Onderzoek

Ik ben bijna klaar met het SPSS-gedeelte, maar goed ook van Suzan en Charlotte willen mijn laptop lenen om ook in SPSS te kunnen werken, want ze hebben dit programma zelf niet op hun laptop staan. Veel interessante en bruikbare resultaten gevonden, maar helaas ook veel onbruikbare info, omdat het niet significant is...
De interviews van de week gingen goed. Met behulp van een Life Skill Facilitator, die voor me vertaalde, heb ik met 10 jongeren gesproken over het Stepping Stones programma en hun seksuele gedrag. Bij jongere meiden van 14-15 jaar kreeg ik vaak minder bruikbare informatie, nog geen seks gehad en zeggen braaf altijd een condoom te gebruiken. Ik vraag of ze dat gedrag ooit zullen veranderen, de meeste meiden zeggen dat ze geen condoom gebruiken als ze een kindje willen, maar een jong meisje zegt dat ze altijd een condoom zal gebruiken. Als ik haar vraag of ze kindjes wil, begint ze te giechelen, oke, dan één keer geen condoom. Gelukkig spreek ik ook met twee jongens, die uiteindelijk de condoomgebruikers zijn. Een jongen geeft aan dat hij alleen een condoom gebruikt als hij die toevallig bij de hand heeft, maar als het nou voorkomt dat hij een meisje mee heeft naar zijn slaapkamer, hij krijgt een erectie en heeft geen condoom, tjah, dan maar zonder, want wat moet je anders?! De andere jongen zegt dat condooms vaak breken (ja, de condooms zijn hier niet van durex-kwaliteit) en gebruikt er daarom altijd maar twee! Een van de jongens die seks heeft gehad, zegt dat hij zich bekeerd heeft tot het christendom en geen seks meer zal hebben, totdat hij getrouwd is. Ik vraag of dat hem gaat lukken. Hij zegt 'met de hulp van God lukt me dat'. Ik hoop het echt voor hem, want in de zwarte Zuid-Afrikaanse cultuur is het normaal om een kind te krijgen voor het huwelijk. Een vrouw besluit wanneer zij eraan toe is en als ze nog niet getrouwd is, ziet ze het als proef om te kijken of de vent de juiste is. Ik heb hier een leuk gesprek over met Charlene (de zus van Sello, een Life Skill Facilitator), die in verwachting is van haar vriend.
Een meisje vertelt me over haar seksuele ervaringen. Ze heeft al veel vriendjes gehad, maar wel altijd een condoom gebruikt, dankzij het Stepping Stones programma. Dat is fijn om te horen, dat het programma invloed heeft gehad op condoom gebruik! Mijn laatste interview is heftiger dan de anderen. Als ik aan een 17-jarig meisje vraag of ze seks heeft gehad, vertelt ze me dat ze één keer onvrijwillig seks heeft gehad. Ze is verkracht, maar wil hier verder niet veel over kwijt. Ik praat er later verder over met Collins (Life Skill Facilitator). Veel meisjes hebben dit hier ervaren en tijdens het Stepping Stones programma hebben ze hier ook aandacht aan besteed. Het meisje vertelt tijdens het interview dat het meest interessante wat ze geleerd heeft is over hoe je je moet gedragen in een relatie. Vooral onderwerpen als sexual abuse en intimate partner violence vindt zij belangrijk. Wat een verschil met de jongere meisjes die de veranderingen die ze doormaken in de puberteit als belangrijkste ervaren en de oudere meisjes en jongens die meer geïnteresseerd zijn in HIV en condoom gebruik...
Ik ben de Life Skill Facilitators: Collins, Mpho en Sello, dankbaar dat ze me geholpen hebben bij het vertalen. Zonder deze drie had ik het niet voor elkaar gekregen!
Komende week ga ik de interviews allemaal uitwerken om ze in mijn thesis te kunnen verwerken, maar er zit genoeg bruikbare informatie in om iets over de invloed van het programma te kunnen zeggen en wat aansluit bij mijn kwantitatieve bevindingen.
Het onderzoek loopt dus na een kort dipje vorige week weer aardig en ik heb er vertrouwen in dat er iets bruikbaars uitkomt voor Ndlovu.

Swaziland, prachtig land!

Afgelopen vrijdag waren Angela en Suzan ziek. Simone was al naar Kruger met haar vader en Tess, dus Charlotte en ik vonden het maar rustig op de Headoffice. Na een bezoek aan Elandsdoorn bellen we de zieken op om te vragen of ze sterk genoeg zijn om mee te gaan naar Swaziland. Suus wil graag mee, maar Angela is nog te ziek. Na een hapje gegeten te hebben, gaan we op pad. We komen in een heftige onweersbui terecht bij de bergen bij Loskopdam. Bij Middelburg besluiten we in Ermelo te overnachten, omdat de grens van Swaziland 's avonds dicht gaat en we aardig uitgeput zijn van het rijden door de bergen, regen en onweer achter vrachtwagens en andere stinkende wrakken aan. We komen in een luxe kamer terecht, waar we heerlijk slapen tot 9uur 's morgens.
Op naar Swaziland. Na een bezoek aan het Legends Backpackers hostel boeken we een safari in Hlane Nature Reserve in het oosten. Het is nog 1,5 uur rijden, dus na een lunch vertrekken we op zoek naar the Big 5! We stappen bij Hlane bij onze gids Africa in de auto en hij toont ons een giraffenpaar met een baby. De neushoorns liggen lekker te dobberen in de modder om wat af te koelen van de hete dag. Impala's en warthogs rennen rond en we gaan gauw door naar het gebied waar de leeuwen wonen. We zien een prachtige mannetjesleeuw, die lekker in het hoge gras ligt te slapen. Hij ligt maar een paar meter van de weg, maar vanaf daar kun je hem echt niet goed zien. Ik ben blij dat ik hier niet te voet ben... Africa rijdt de wagen dichterbij de leeuw en hij heft knorrig zijn kop op. Wie verstoort hier mijn slaapje? Hij staat op en draait zich om, om vervolgens weer lekker verder te tukken...
We zien twee olifanten, maar als we even later verder rijden, komen we een hele troep olifanten tegen. Een baby loopt zij aan zij met mama over de weg. Op een gegeven moment willen we verder rijden op zoek naar luipaarden en vrouwtjesleeuwen, maar de olifanten willen niet voor ons wijken. Als de baby links van de weg gaat staan en de moeder rechts, wil Africa er niet tussendoor, want de moeder zou wel eens boos kunnen worden, omdat ze zou kunnen denken dat wij haar baby iets aan willen doen. Als moeder nog een paar stappen van de weg verwijderd is, geeft Africa toch maar gas. Luipaarden en vrouwtjesleeuwen komen we helaas niet meer tegen. De zon begint onder te gaan en na nog een kort bezoek aan onze knorrige King of the Jungle verlaten we dit gedeelte van het park, wegens veiligheid. 's Avonds gaan de dieren op jacht en dan wil je niet meer tussen de leeuwen zitten... We rijden bijna een groep impala's aan, die plotseling de weg oversteken. Een leeuw heeft hen al wakker geschud en ze zijn nu op hun hoede...
Voldaan rijden we met z'n drieën terug en eten een hapje in Mantengalodge waar een bus met Nederlanders gestrand is. In bed lezen we nog even in onze boekjes en vallen heerlijk in slaap.
De volgende ochtend gaat Suus even skypen met haar vriendje en eten Charlotte en ik op ons gemak een ontbijtje (ja, wederom onze boterhammen met pindakaas!) Suzan wil graag naar een Cultural Village hier vlakbij en Charlotte en ik stemmen toe. We zien hoe de mensen hier jaren geleden geleefd hebben in hutten. In Swaziland is het normaal om meerdere vrouwen te hebben, dus zo'n kamp (waar 1 familie woont) is toch vrij groot. De rondleiding wordt afgesloten met traditionele dansen en liederen. Niet alle Swazi's doen dit met evenveel enthousiasme en ik voel me ongemakkelijk dat ik hier zit te kijken als toerist. Suus vindt het echter prachtig en danst vrolijk mee. Charlotte zit ook met een knoop in haar maag het spektakel te aanschouwen. Ik ben blij als we daarna doorrijden naar de Cuddle Puddle, een heetwaterbron, wat eigenlijk meer op een heet zwembad lijkt. We dobberen lekker even rond, lezen in onze boekjes en komen even tot rust, voordat we aan de terugreis beginnen. Ik rij naar Middelburg, waar we een hapje eten bij de Nandoos. Het begint te schemeren en de andere meiden geven aan dat ze liever niet rijden, dus ik rij het laatste stukje door naar Kingdom's Lodge, met wederom onweer in de bergen bij Loskopdam... Moe, na 4,5uur rijden kom ik aan op de Lodge en duik bijtijds mijn bedje in, na de verhalen van Simone en Angela te hebben gehoord over hun weekend. Ik vond de safari dit weekend geweldig en ik kan niet wachten om een keer naar Kruger te gaan of om volgend weekend weer iets leuks te ondernemen... Maar nu eerst weer een week werken...

Johannesburg - een wereld vol contrasten

Vorig weekend ben ik met Charly, Suus, Tess en Angie naar Johannesburg geweest, op bezoek bij onze medestudenten Flora, Daniël, Merel en Marion. Simone ging met haar pa Carel naar Swaziland.
Vrijdagmiddag rijden we na een ochtend werken naar Bronkhorstspruit waar we Tess ophalen. Als we in Joburg aankomen, staat onze studentenfamilie ons al op te wachten in Melville, waar we lekker een hapje eten. Ik logeer met Angela bij de Joburgers op de campus en de anderen logeren in een hostel.
Zaterdagochtend slapen Angela en ik een beetje uit in ons 2persoonsbed en daarna vertrekken we met de groep naar een Neighbourhoodmarket, waar we een heerlijke pizza eten. Op de markt lopen slechts blanken rond, wat verrassend is in een stad als Joburg.
's Middags gaan we naar het zwarte Soweto. Wat een contrast met de martk van vanmorgen... We bezoeken in de township het huis van Mandela, waar hij zelf maar amper gewoond heeft, maar zijn tweede vrouw Winnie, ontzettend lang. Mandela zit zelf rond die tijd gevangen op Robbeneiland. Na het kleine huisje te hebben bewonderd, gaan we door naar het Hector Pietersonmuseum. Hector Pieterson was een jongen van 13jaar die in 1976 mee heeft gestreden tegen de invoering van het Afrikaans als spreektaal op scholen. De jongen heeft het helaas met zijn leven moeten bekopen en de foto waarop zijn dode lichaam door een vriend wordt gedragen en zijn huilende zus is wereldberoemd geworden. Na dit incident ging het bergafwaarts in Soweto en is er veel gestreden, de apartheidsstrijd is hier ontketend. Ik loop door de straat waar de jongeren jaren geleden een vreedzame demonstratie waren gestart, kinderen van 10 tot 18 jaar, die gewoon onderwijs wilden krijgen in een taal die ze konden verstaan, liepen zingend over straat. Het is onbegrijpelijk dat de politie zijn wapens heeft gebruikt om deze demonstratie te onderdrukken... Het is onbegrijpelijk dat er zoveel jongeren zijn gevlucht, opgepakt, gevangengezet, gemarteld en vermoord...
Met een brok in onze keel bezoeken we een shebeen (een kroeg met slechts alcohol in een township). We drinken Joburgbeer, wat zo vies ruikt en er zo vies uitziet, dat ik het goedje niet in mijn mond wil hebben... We krijgen uitleg over het bier van een man die daar werkt. Hij vraagt wat we willen drinken en nog voordat we antwoord kunnen geven, vertelt hij dat hij ooit eens in zijn been is geschoten en daardoor niet meer kon voetballen, wat hij heel goed kon, net zoals Johan Cruijf en Marco van Basten (aah, hij had door dat we uit Nederland kwamen!) Hij is 46 en heeft nog geen vrouw, maar wij zien er allemaal wel goed uit, dus als we met hem willen trouwen en hem mee zouden willen nemen naar Europa, zou dat wel fijn zijn... We vertellen hem dat we allemaal bij Daniël horen en de man heeft diep respect voor Daniël en begint vervolgens met hem te onderhandelen of hij niet een van zijn vrouwen kan missen. Gelukkig laat Daniël geen van ons achter en vertrekken we samen naar de auto's. Tess, Flora, Suzan en Charlotte gaan naar een braai op de campus en ik vertrek met Angela, Daniël, Merel en Marion naar een Indiaas restaurant, waar we ook Annelot aantreffen. We laten ons verrassen en eten een heerlijk maal en hebben het over de contrasten van de dag. 's Morgens blank, 's middags zwart en 's avonds Indiërs. We drinken nog een drankje bij een leuk cafeetje voordat we voldaan in ons bedje rollen...
Zondagochtend gaan de braaimeiden naar huis, zodat Suzan kan skypen met haar vriendje in Australië. Ik ga met Angela, Annelot en de Joburgers naar het Apartheidmuseum. Ik krijg een kaartje met nie-blanke erop en moet door een andere deur naar binnen... Ik kom meer te weten over Mandela en de schoolstrijd van 1976, waar ik gister al over had geleerd. Ook herken ik stukjes van de geschiedenis van het Voortrekkersmuseum uit Pretoria. Ik loop als het ware door de tijd en ga van de apartheid over in de strijd, die heviger is geweest dan ik ooit had gedacht. Het was een ware oorlog, met name in Soweto. Tanks die door de straten rijden, politie die willekeurig mensen oppakken of neerschieten... Zoveel mensen die de strijd met hun leven moeten bekopen. Ik begin het steeds vreemder te vinden dat een blanke minderheid zoveel druk uit heeft geoefend op een zwarte meerderheid. Waarom? Waarom zou een niet blanke minder zijn? Waarom zou je die mogen onderdrukken? Waarom mag die niet met dezelfde tram? Naar hetzelfde strand? Het museum eindigt in het nu, een zwarte president, een zwarte regering, het tegenovergestelde met jaren geleden. Is het dan nu tijd voor de onderdrukking van de blanken? Dat was niet Mandela's idee... die heeft gestreden voor gelijkheid! Met meer vragen verlaat ik het museum, ik ben aangedaan... In de winkel koop ik het boek van Mandela 'A walk to freedom', om meer over de man te weten te komen.
Annelot, Angela en ik nemen afscheid van de Joburgers. Het was een heftig weekend. Ik voel me vreemd, anders, blank... Ik ben dan ook blij met het idee dat sommigen blanken mee hebben gestreden in de strijd tegen de apartheid. Het geeft me enigzins troost... Maar anderzijds veel blanken wisten niet beter, het stond in de wet en daar hielden ze zich braaf aan. Het werd je geleerd door je ouders, je grootouders, op school en in de kerk. Als iedereen er om je heen zo over denkt, is het wel heel moedig om daar tegenin te gaan. En de blanken die dat deden, stonden er vaak alleen voor. Ze waren niet zwart, hebben niet de onderdrukking gevoeld... Maar ze werden ook niet meer geaccepteerd in hun blanke wereld, ze stonden er alleen voor. Ik heb respect voor die blanken die opstonden voor gelijkheid en voor zo'n eenzaam bestaan kozen. Ik voel me nu al af en toe alleen hier, zonder familie, maar heb toch nog andere studenten om me heen...
Ik ben gefascineerd door de geschiedenis van dit land en ik hoop dat de toekomst er voor de mensen hier rooskleuriger uitziet!